Dzisiaj korzystamy głównie z Windows, macOS i Linuxa, ale warto cofnąć się w czasie i zobaczyć, jak wyglądał rozwój systemów operacyjnych od ich początków. Systemy operacyjne są fundamentem współczesnej informatyki. To one umożliwiają komunikację między sprzętem a użytkownikiem, pozwalają na instalację programów i zarządzanie plikami. Przez lata przeszły niesamowitą ewolucję – od prostych, tekstowych interfejsów, przez graficzne środowiska, aż po nowoczesne systemy działające w chmurze.
Od MS-DOS, przez pierwsze wersje Windowsa, po współczesne systemy – oto historia ewolucji oprogramowania, bez którego trudno wyobrazić sobie codzienną pracę na komputerze.
Czasy tekstowe – MS-DOS i początki komputerów osobistych
Lata 80. to czas, gdy komputery osobiste dopiero zaczynały podbijać rynek. W tamtych latach królowały systemy tekstowe, bez graficznych interfejsów, które znamy dzisiaj. Jednym z najbardziej znanych systemów był MS-DOS (Microsoft Disk Operating System), który pojawił się w 1981 roku.
MS-DOS był systemem opartym na linii poleceń, co oznaczało, że użytkownik musiał wpisywać komendy tekstowe, aby otworzyć plik, uruchomić program czy zmienić katalog. Nie było ikon, przycisków ani myszy – wszystko odbywało się za pomocą klawiatury.
Choć dziś może się to wydawać niewygodne, w tamtym czasie był to ogromny krok naprzód. Dzięki DOS-owi komputery osobiste stały się bardziej dostępne, a firmy zaczęły tworzyć pierwsze aplikacje biurowe, gry i narzędzia do programowania.
Pierwsze okna – narodziny Windowsa i interfejsu graficznego
Pod koniec lat 80. i na początku 90. pojawiła się rewolucja – interfejsy graficzne. Ludzie nie chcieli już wpisywać skomplikowanych komend – chcieli klikać myszką na ikonki i otwierać okna.
W 1985 roku Microsoft zaprezentował Windows 1.0. Nie był to jeszcze system operacyjny w pełnym tego słowa znaczeniu, lecz nakładka na MS-DOS, umożliwiająca użytkownikom korzystanie z graficznych aplikacji. Kolejne wersje, Windows 2.0 i 3.0, stopniowo wprowadzały lepszą grafikę i większą stabilność.
Prawdziwa rewolucja nastąpiła jednak w 1995 roku, kiedy pojawił się Windows 95. Był to pierwszy system z prawdziwym menu Start, paskiem zadań i wbudowaną obsługą sieci internetowej. Windows 95 sprawił, że komputery stały się intuicyjne i łatwe w obsłudze, a Microsoft umocnił swoją pozycję lidera na rynku.
Koniec dominacji DOS-a – Windows XP i profesjonalizacja systemów
Lata 2000–2010 to czas, kiedy komputery stały się nie tylko narzędziem pracy, ale także domowym centrum rozrywki. W 2001 roku Microsoft zaprezentował Windows XP, który do dziś uważany jest za jeden z najlepszych systemów w historii.
Windows XP był stabilny, szybki i miał przyjazny interfejs. Przede wszystkim jednak całkowicie porzucił MS-DOS jako fundament systemu, co oznaczało, że Windows stał się pełnoprawnym systemem operacyjnym, niezależnym od starej architektury tekstowej.
W tym samym czasie swoje systemy rozwijały także inne firmy. Apple skupiło się na macOS (wcześniej Mac OS X), a społeczność open-source rozwijała Linuxa, który zyskał popularność wśród programistów i administratorów serwerów.
Windows 7, 8, 10 – dynamiczny rozwój i eksperymenty Microsoftu
W kolejnych latach Microsoft eksperymentował z różnymi wersjami Windowsa, ale nie zawsze kończyło się to sukcesem.
Windows 7 (2009) był świetnie przyjęty – szybki, stabilny i pozbawiony błędów Windowsa Visty, który był uznawany za porażkę.
Windows 8 (2012) to z kolei system, który wzbudził kontrowersje. Microsoft postanowił usunąć menu Start i wprowadzić kafelki, co miało na celu dostosowanie systemu do ekranów dotykowych. Niestety, użytkownicy komputerów stacjonarnych byli niezadowoleni, co zmusiło firmę do szybkiej aktualizacji do Windowsa 8.1, w którym przywrócono część klasycznych funkcji.
Windows 10 (2015) stał się standardem na długie lata i był systemem oferowanym jako „ostatnia wersja Windowsa”. Microsoft regularnie aktualizował go przez wiele lat, aż do premiery jego następcy.
Windows 11 i nowoczesne systemy operacyjne
W 2021 roku Microsoft zaskoczył wszystkich, ogłaszając Windows 11. Nowy system przyniósł ulepszony interfejs, nowy pasek zadań, obsługę aplikacji Androida oraz lepszą integrację z chmurą.
Windows 11 to także system dostosowany do nowoczesnego sprzętu – wymaga modułu TPM 2.0 i bardziej rygorystycznych standardów bezpieczeństwa. Microsoft chce, aby Windows stał się bardziej intuicyjny, bezpieczny i energooszczędny, a jednocześnie mocno zintegrowany z internetem i usługami chmurowymi.
W tym samym czasie Linux rozwijał się jako najlepsza alternatywa dla Windowsa. Dziś mamy dystrybucje takie jak Ubuntu, Fedora czy Arch Linux, które są łatwe w obsłudze i mogą konkurować z systemami komercyjnymi.
Jakie będą przyszłe systemy operacyjne?
Systemy operacyjne przeszły ogromną ewolucję – od tekstowych interfejsów MS-DOS, przez graficzne środowiska Windows, aż po nowoczesne systemy, działające w chmurze i zintegrowane z AI.
Co przyniesie przyszłość? Możemy spodziewać się, że systemy operacyjne będą coraz bardziej oparte na chmurze, z większą integracją sztucznej inteligencji. Być może w przyszłości klasyczne systemy operacyjne przestaną istnieć, a ich miejsce zajmą lekkie platformy, działające w przeglądarce lub poprzez połączenie z serwerami w chmurze.
Jedno jest pewne – systemy operacyjne będą coraz bardziej inteligentne, bezpieczne i dostosowane do naszych potrzeb, a użytkownicy będą mieli coraz większy wybór, z jakiego ekosystemu chcą korzystać.
Czy Windows i Linux będą istnieć za 20 lat? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – świat systemów operacyjnych będzie nadal się zmieniać i ewoluować.